19/10/2020 Săn chim Chú Chín Cali   Loay hoay với cái may chụp hình mới mua được trên E-Bay. Giá rẻ được mấy chục nhưng tôi mừng còn hơn trúng số. Tôi lọ mọ với nó mấy hôm nay. Kêu ăn cơm tôi chỉ ừ ừ, hử hử làm bà xã phải gọi mấy lần. Tức mình bà cằn nhằn: -   Chà, ông lại mê cái trò gì mới nữa đây? Mắt vẫn không rời cái máy, tôi ừ hữ cho xong: -  Tui định vô hội….  “coi chim”. Bà trố mắt nhìn tôi, ngạc nhiên: -  Vậy mấy chục năm nay ông coi ở hội nào?   -   Bậy nè. Tui nói chuyện coi chim… thật mà. -  Thì tui đâu có giởn, vậy bấy lâu nay ông coi chim giả à? Con gái nghe ông bà cãi  lộn phải  phì phì cười, xen vào:   -  Ba già rồi nên sanh tật đó má ơi! Hồi nhỏ thì ổng mê “chơi chim”, bây giờ già lại mê “coi chim” ! Tội nghiệp cho tôi. Tôi đâu có đùa. Tôi có ý định gia nhập hội coi chim “Bird watching” nên mới mua cái máy ảnh nầy nhưng cã nhà đều hiểu lầm. Oan ức nầy biết tỏ cùng ai!  Mà sự thật tôi đã mê chim từ lúc còn bé khi đi theo hai anh để hốt ổ chim về nuôi trong mấy tháng nghỉ hè ở nhà quê.   Người lớn họ hốt ổ chim Chìa Vôi, Chích Chòe, chim Cưởng hoặc chim Sáo về nuôi. Mấy loại chim nầy khôn lắm, chúng hót hay, có con biết nói. Thằng Mao hàng xóm có nuôi con Sảnh, đen thui như con chim Quạ nhưng mỏ đỏ chân vàng, nó nói chuyện như “Sảnh”. Một mình buồn, nó rung chuông "leng keng, leng keng" rồi rao bán cà rem: “Cà rem cây”. Khi thấy ai vào nhà là nó la om sòm: “Mao ơi có khách! Mao ơi có khách”                         Khi có ai nói chuyện với nó, nó niễng niễng cài đầu lắng nghe rồi bắt chước y chang. Mấy đứa con nít thường dạy cho nó nói bậy nên đừng chọc nó giận, nó chưởi thề thì hết chổ chê, nó  “Đ. mẹ mầy”,  hoặc chửi " cà chớn” rồi cười “khặc khặc khặc”. Nhiều khi không có ai chọc phá nên nó buồn, nó rao mua hàng: “ve chai bán hôn....” Nhưng mấy loại chim quí nầy dễ gì mà bắt được. Bọn nhóc tui tôi chỉ bắt mấy con chim Sắc Bông, hay chim Dòng Dọc về nuôi.  Phải canh hốt ổ khi chim chưa mọc lông, chưa mở mắt, thì nuôi lớn chim mới khôn. Nuôi lớn biết bay, chúng bay là đà theo người nuôi, cứ tưỡng là cha mẹ, dễ thương lắm.   Nuôi chim ngại nhất là mèo. Con mèo mun quỷ quái nhà tôi rất tinh ranh. Nó theo rình rập mấy con chim con chúng tôi nuôi, sơ hở một chút là nó chụp rồi vọt tuốt lên gác, có tức chỉ dậm chân kêu trời. Nhưng Bảy Bé (người anh lớn của tôi) nhất định không tha cái tội tày trời nầy, Anh kiên nhẫn ngồi đợi nó về với cây gậy tầm vong trên tay. Vừa chui vào cái lổ chó là nó lảnh một cây vào đầu làm nó lộn mấy vòng la “éo éo”,  rồi cấm đầu chạy mất. Mấy hôm sau đói qúa mới dám lò mò về, một mắt lớn, một mắt nhỏ! Nuôi chim thì vui nhưng cực khổ lắm. Đi bắn chim thì vui ơn và sướng hơn màcòn được ăn thịt chim.   Thuở ấy tôi mới học lớp vở lòng. Tôi phục tài bắn ná thun của Tám Nê, người anh kế của tôi. Hắn bắn đâu trúng đó. Tám Nê tài đến mức độ hắn có thể nhắm vào cuốn mà bắn rơi trái vú sữa, trái xoài trên cây. Tám Nê có thể bắn các mục tiêu di động như con rắn đang lội dưới sông hay con sóc đang chuyền trên cành. Có lần Tám Nê bắn rơi con chim ó biển, to như con gà mái, đậu chơi vơi trên ngọn cây dừa lão. Thuở ấy chim rừng rất nhiều. Có hôm tổ đãi, chúng tôi mang cả xâu chim về sau chuyến đi săn, đủ loại chim, từ con chim Sâu nhỏ xíu cho tới chim Trao Trảo, Gà Nước (Cúm Núm), chim Quốc, chim Cu, ….Và mỗi lần như vậy anh em tôi được một bửa thịt chim nướng linh đình. Chúng tôi biết cách nhổ lông chim, thui cho sạch lông tơ, mổ bụng rồi ướp thịt. Tôi bị xúi đi chôm chĩa tiêu hành tỏi ở nhà bếp bị má bắt gặp. Bà không la rầy còn vò đầu tôi mà cười, còn chỉ chúng tôi cách ướp thịt sao cho ngon.   Thịt chim nướng lửa than thơm phưng phức. Má tôi còn phải khen: “Tụi bây làm coi được đó, thơm dử đó nhen!”.   Tám Nê, biệt danh Nê Ròm, ăn nhiều nhưng không lớn. Má kể ảnh sanh thiếu tháng nhỏ xíu như con mèo con. Khi biết ngồi phải tấn gối chung quanh, vì không khéo, hắn bật ngửa , khóc “é” một tiếng rồi nín thở luôn, mặt mày xanh lét rồi thành tím ngắt. Mỗi lần ảnh nín thở như vậy, phải đét vô mông thật mạnh, gỏ thùng thiếc kêu rầm rầm để gọi ba hồn bảy vía về cho hắn tỉnh dậy. Hắn không chịu lớn nhưng lại tham ăn. Mỗi sáng mỗi đứa được một mắm xôi vò, nhưng Tám Nê thì phải bẻ nắm xôi làm đôi, hai tay cằm hai cục thì hắn mới chịu. Hắn mà giận vất cục xôi rồi khóc ngất lại xanh mặt nín thở thì phiền lắm. Đến lớn vẫn còn tham ăn, Tám Nê đòi mỗi đứa ăn phần chim của mình bắn được. Tôi thì dẩy nẩy phản đối tới cùng vì tôi có bắn được con nào đâu! Bảy Bé thì nhất đinh đòi lãnh phần chia phần, vì hắn lớn nhất sẽ chọn phần ngon nhất. Đứa nào phản đối là bị hắn kí vào đầu. Sự bất đồng ý kiến sinh ra cãi vã om sòm, và sau cùng, với sự can thiệp của mẹ tôi, tòa xử ba đứa cùng ăn một lượt. Chim nướng vừa để xuống bàn, chỉ một thoáng là thịt chim biến mất. Trong khi cả ba còn đang thòm thèm, con KiKi là sung sướng nhất, nhai rôm rốp mấy cái xương vẫn còn nguyên thịt, vì chúng tôi chỉ gậm sơ rồi vất đi để chôm miếng khác.   Tôi bé nhứt trong 3 đứa và là đứa bắn ná thun dở nhất. Có lẽ vì tôi làm vướng bận nên 2 thằng anh tìm đủ mọi cách để bỏ tôi ở nhà mỗi lần âm mưu đi bắn chim xa. Mỗi lần như vậy tôi khóc ầm lên để má tôi can thiệp. Kết quả bao giờ tôi cũng chiến thắng vẽ vang và được tòa ra lịnh cho đi. Hai thằng anh tuy ấm ức lắm nhưng phải chịu thua sau khi cú mấy cái vào đầu người chiến thắng. Nhưng dù có được đi, tôi chỉ được đi lẻo đẽo phía sau, tay xách sâu chim.  Cũng như hai anh, tôi cũng được trang bị đầy đủ như tay thợ săn chuyên nghiệp, cái ná thun mang tòn ten trên cổ, trong túi đầy các viên bi. Tuy ở tư thế sẵn sàng chiến đâu nhưng lại bị cấm không được bắn bậy, vì sợ làm chim bị “nhát”. Nếu phải chui vào trong lùm cây, trong bụi rậm để tìm chim, tôi bị bắt ngồi đợi ngoài bờ mẫu. Ngồi buồn tôi đem ná thun ra thực tập. Mục tiêu của tôi bắn không phải là chim mà là mấy con rắn mối thập thò trong bụi, hoặc mấy con cá thòi lòi rửng mỡ phùng mang  trợn mắt, vương kỳ nhảy múa lấy le với mấy chị thòi lòi cái trong vũng nước bùn. Người bắn ná thun không nhắm mục tiêu qua nốt ruồi như bắn súng, nhưng sử dụng một năng khiếu đặc biệt. Họ dùng sự cảm nhận (feeling) để bắn viên bi, và ước tính đường đạn vào mục tiêu qua trực giác (instinct). Muốn đạt được trình độ như Tám Nê không phải dễ. Ngoài cái tài thiên phú, đồ nghề phải là đồ chiến: cái ná phải êm tay, dây thun đúng độ mềm và phải có tính đàn hồi tốt, và nhất là phẩm chất cao của đạn bi: tròn, đúng cỡ, cứng và nặng. Đạn bi phải được làm bằng đất sét tốt, nhồi kỹ lưỡng rồi được vo thành viên tròn. Vo bi là cã một nghệ thuật mà muốn đạt được trình độ cao đẳng như ba anh em tôi, phải cần nhiều thực tập. Ngắt đất thành từng cục bằng đầu ngón chân cái (chân con nít) để giữa 2 lòng bàn tay rồi vo tròn cho đến khi viên bi hoàn hảo. Nếu đất bị khô thì chu mỏ phun nước miếng vào lòng bàn tay rồi vò tiếp. Phơi 1 nắng là đạn bi có thể xài được, nhưng nếu muốn là thứ chiến, đạn bi phải được nung trong lò lửa, “hầm” cho đến khi “chín”, cứng như gạch. Nhà tôi có mấy cây “xa bu chê” là nơi chim Trao Trảo về cả bầy ăn trái chín bói trên cây. Tám Nê và bảy Bé ngồi nín thở trong cáí chòi làm bằng lá dừa và lá chuối dưới gốc cây, rình chim đến là nhả đạn. Tôi không được chui vô chòi vì ngồi lâu bị muổi và bù mắt cắn rang cả chân tay chịu không nỗi phải cọ quạy gãi xồn xột cho đã ngứa nên làm làm chim nó sợ bay mất hết. Vì vậy tôi bị hai thằng anh đuổi vào nhà, núp sau cánh cửa mà coi. Nếu chim không tìm đến mình thì mình phải đi tìm chúng, như các lùm bụi, các vườn cây ăn trái, các đầm nước. Nghề bắn ná thun cũng lắm công phu. Chúng tôi lặn lội cả ngày tìm kíếm mục tiêu, thường là các cây rừng đang mùa trái chín như Cây Sắn, cây Ôi rừng, cây Mua, cây Sung, cây Trứng Cá, cây Đủng Đỉnh...chim tụ về ăn trái, mặc tình mà bắn. Có khi chúng tôi phải ngụy trang ngồi im cả buổi đợi chờ. Có khi phải gọi chim đến bằng cách giả tạo tiếng chúng kêu.   Cái thú đi săn nó hấp dẫn lắm. Nếu không, sao có người dám bỏ hàng chục ngàn đô la đi tận Phi Châu săn thú? Có kẻ phải lặn lội trong rừng sâu núi thẳm, ngủ bụi, ngủ bờ, lục lạo săn mồi. Con nít đi bắn chim cũng có chung cảm giác của người thợ săn. Không gì thích bằng cái cảm giác hồi hợp khi  theo dõi con mồi, thất vọng khi chúng vụt bay đi, vui mừng khi chúng sa vào vùng tử địa, và nhất là cái cảm giác chiến thắng khi viên đạn trúng mục tiêu, con mồi gục ngã. Thỉnh thoảng tôi về Việt Nam được mời đi “nhậu” ở các quán “cao cấp” có món chim, là đặc sản miền Tây. Nhìn đĩa chim quay thơm phức, tôi nhớ đến thời thơ ấu. Thấy tôi trố mắt nhìn, bạn bè thúc giục: "Bên Mỹ làm gì có món nầy mà nhậu, chỉ có mùa gió chướng mới có món Cúm Núm xào bầu, Gà Nước nướng mọi nầy. Thử miếng đi, ngon bá cháy!". Thịt chim ngon là cái chắc, tôi quá sáu câu từ khi còn bé. Nhưng bây giờ thì nghĩ khác, nghĩ đến những giá trị cao quí hơn của loài chim hơn là chỉ khẩu vị.   Ngày xưa, lúc là trẻ con tôi đi săn chim để vui chơi, đâu có nghĩ gì đến hậu quả, hay chuyện đạo đức, nhất là cái trọng tội sát sinh, đã góp tay hủy diệt những sinh vật quí hiếm đang trên đường tuyệt chủng. Ngày nay tôi cũng săn chim để vui chơi nhưng không giết chúng làm thú vui. Tôi săn bằng máy ảnh, để được chiêm ngưỡng đẹp của loài sinh vật quý hiếm trong môi trường sống thiên nhiên của nó. Vẻ đẹp và tiếng hót của loài chim làm lắng dịu tâm hồn, mang đến cho ta niềm vui và hạnh phúc, là món quà quí giá của tạo hóa dành riêng cho con người, tô điểm cho cuộc sống thêm nhiều ý nghỉa và thú vị.  Còn gì thích thú hơn buổi sáng ngồi nhâm nhi tách cà phe nhìn chim rừng tung tăng ca hót. Trong văn chương thi phú, nhiếp ảnh và hội họa có vô vàn tác phẩm lấy cảm hứng từ loài chim. Sao ta nỡ đành hủy diệt sứ giả của mùa xuân, biểu tượng nét đẹp của tạo hoá, tình yêu và hạnh phúc? Hãy tưởng tượng một ngày nào đó không còn nữa các loài hoa kheo sắc, không còn thấy các loài chim bay nhảy, không còn nghe tiếng hót của loài chim thì đời sống con người chắc sẽ buồn tẻ vô vị lắm! Hãy bảo vệ chúng ngay từ bây giờ trước khi quá trể. “Birding” không cần phải giết con thú cũng có được cái cảm giác mạnh của người thợ săn, cảm giác hồi hộp khi khám phá ra con chim quí và cái niềm vui chiến thắng khi thu được hình ảnh đẹp của chúng vào máy ảnh.    Birding ngày nay được xem là một trong 15 thú vui tao nhả nhất đang trên đà phát triển trong thế giới văn minh.   Chú Chín Cali