Mùa Hoa Dầu ở Sài Gòn

TS Nguyễn Văn Ngưu

Dẫn Nhập

Mùa hoa dầu là mùa đáng nhớ nhất của người Sài Gòn. Hoa dầu còn gọi hoa chò, hoa chong chóng xoay. Hoa có 2 cánh lá, khi khô ngả màu vàng nâu, gặp gió rơi xuống xoay thành nhiều vòng như chiếc chong chóng rồi đáp xuống đất và rải thành thảm trên đường.

Cây hoa dầu hay cây chò nâu là cây được biết đến rộng rãi nhất trong chi Dầu (Dipterocarpus) và cũng là loài cây được trồng nhiều ở Sài Gòn bởi tán cây luôn rộng tạo được bóng mát. Ở Sài Gòn khu vực trồng nhiều loại cây hoa dầu là đường Trần Quốc Thảo, đường Tô Hiến Thành, đường Trương Định, đường Huyền Trân Công Chúa, khu Hồ Con Rùa, đường Mạc Đĩnh Chi, đường Võ Thị Sáu, đường Điện Biên Phủ, đường Ba Tháng Hai, công viên Tao Đàn, quảng trường ở Nhà thờ Đức Bà. Những thân cây dầu cổ thụ, ôm một vòng tay không xuể và thẳng đuột trên nền trời xanh ấy đã có mặt ở Sài Gòn từ rất lâu.

Với người dân Sài Gòn hiện đang ở tại nhiều nơi trong thế giới thì khi nói đến tô hủ tiếu và những hàng dầu người ta sẽ nghĩ ngay tới Sài Gòn Cũng như khi nhắc đến hoa Phượng đỏ và tô bún bò người ta sẽ nghĩ ngay đến thành phố Huế và khi nói đến phở, hoa sữa người ta sẽ nghĩ ngay tới Hà Nội.

Mùa Hoa Dầu Ở Sài Gòn

Người ta thường nói Sài Gòn chỉ có 2 mùa – nắng và mưa. Mùa nắng thì nóng muốn xỉu, mùa mưa thì ngập điêu đứng. Nhưng tôi biết rằng Sài Gòn có những ngày rất nên thơ. Đó là thời điểm chuyển giao giữa mùa nắng và mùa mưa. Đó là mùa của những quả hoa dầu xoay tít trong gió.

Mỗi năm một lần, những cánh hoa dầu chuyển mình trong gió. Những quả hoa dầu không rực rỡ như cánh phượng, không thoang thoảng hương thơm như đóa lài nhưng lại có một điệu múa trong gió làm mê đắm lòng người. Ở Sài Gòn, hoa dầu xoay tít trong gió báo hiệu một mùa hè sắp tới, một mùa ký ức sắp về. Những quả hoa dầu không hương, không sắc nhưng lại có một vẻ đẹp mê đắm lòng người.

Sau những cơn mưa chiều giữa tháng 4 dương lịch, hàng vạn bông hoa dầu – còn gọi là hoa chong chóng – rời khỏi cành, xoay tít, phủ kín nhiều đoạn phố, công viên. tạo nên một khung cảnh đẹp khác lạ cho Sài Gòn. Những ngày giữa tháng 4 dương lịch, ai đi trên những con đường Sài Gòn như đường Trương Định, đường Điện Biên Phủ, đường Ba Tháng Hai, công viên Tao Đàn, hay quảng trường Nhà thờ Đức Bà sẽ có dịp chiêm ngưỡng những trái dầu bay xoay tít trong gió rồi rơi phủ kín khắp mặt đường. Sau một cơn gió nhẹ cuối chiều, cả một đoạn vỉa hè quảng trường Công xă Paris ở quận 1 Sài Gòn được nhuộm vàng những cánh hoa dầu.

Chạy xe dọc các tuyến đường Điện Biên Phủ, Nam Kỳ Khởi Nghĩa, Lê Quý Đôn trong những ngày cuối tháng 4 dương lịch người Sài Gòn không khó nhìn thấy những cánh hoa dầu xoay trong gió rồi rơi đáp xuống mặt đất và nằm yên trên những con đường thanh vắng.

Mùa Hoa Dầu Là Mùa Lãng Mạn Ở Sài Gòn

Trái dầu xoay trong gió trở thành niềm thương thương, nhớ nhớ của bất kỳ người Sài Gòn nào bởi vì khi Sài Gòn vào mùa trái dầu, người ta mới được dịp ngắm Sài Gòn điệu đà, chầm chậm và lãng mạn. Những quả hoa dầu xoay tít trong gió tạo nên phong cảnh lãng mạn và nên thơ, thu hút nhiều du khách và giới trẻ. Mỗi lần có xe vụt qua, những cánh hoa dầu lại “giật mình” nảy lên, tạo thành mảng màu riêng chỉ có ở Sài Gòn.

Trong những ngày giao mùa, khi thành phố Sài Gòn đón những cơn mưa đầu tiên, trái dầu bắt đầu rụng nhiều. Hàng vạn trái dầu – với 2 cánh hai bên như những cánh hoa – lìa cành tạo nên những “cơn mưa chong chóng” thả mình theo gió khiến ai cũng phải ngẩn ngơ. Sài Gòn tháng 5 dương lịch, nắng như đổ lửa, thỉnh thoảng có những cơn mưa bất chợt. Vậy mà đi qua những con đường có hàng dầu cổ thụ xanh mát, ngắm những quả dầu xoay tít trên cao rồi la đà, xoay vòng, sà xuống mặt đất, không ít người ngơ ngẩn đứng nhìn.

Những trái dầu bay xoay tít trong gió khiến Sài Gòn đẹp đến nao lòng. Những trái dầu ửng vàng, với hai cánh lá nằm lăn lốc khắp nơi là một phần của đường phố Sài Gòn trong tháng 5 dương lịch lưu lại trong ký ức nhiều người. Với nhiều người lớn tuổi ở Sài Gòn, “chong chóng hoa dầu” đã trở thành ký ức tuổi thơ. Với những tâm hồn lãng mạn, xúc cảm mỗi lần chiêm ngưỡng đôi cánh hoa dầu vờn trong gió bởi vì hoa dầu dẫu biết rằng trong tích tắc có thể sẽ nằm dưới làn bánh xe lướt qua giữa phố phường, hoa dầu vẫn tung tăng bay lượn. Lãng mạn đến thế nên hoa dầu đã trở thành một phần ký ức ngọt ngào của bao thế hệ người Sài Gòn.

Mùa hoa dầu Sài Gòn khiến bước chậm lại khi nào không biết! Đó sẽ mãi là kỷ niệm không bao giờ quên. Dường như con người chỉ kịp nhận ra điều đó vào khoảnh khắc bắt hụt những cánh hoa dầu bay. Mong hoa rơi là thế, nhưng rồi lại cứ vấn vương, tiếc nuối khi trông lên cây cao, những bông dầu đang vơi dần! Để rồi lại mơ màng, trông ngóng đến mùa hoa dầu sau!

Hoa dầu rụng cũng là lúc thành phố bước vào mùa mưa, những cơn mưa bất chợt đã đi vào biết bao bản tình ca lãng mạn về Sài Gòn. Hình ảnh hàng vạn cánh dầu quay tít, cuộn mình dưới màn mưa càng nhấn nhá thêm nét trữ tình của Sài Gòn mỗi độ hè sang. Sau những cơn mưa giao mùa, hàng ngàn tráidầu rơi xuống mặt đất dệt nên tấm thảm nâu. Mỗi khi có trận gió lớn thổi qua, người đi đường có thể nhìn thấy từng trái dầu bay rồi đáp xuống bất cứ nơi nào. Có khi trái chò nâu rơi đậu trên vạt áo của anh công nhân, giỏ xe của bà già đi chợ, tủ đồ của chị hàng rong, hay thềm nhà, vỉa hè, bến xe bus.

Những con phố SàiGòn ngày tháng 4, tháng 5 dương lịch dù oi bức, nóng nực cũng trở nên lãng mạn, dịu dàng hơn với hàng ngàn trái dầu bay luồn trong gió. Những cánh hoa dầu mỏng manh trải dài mặt đường khiến nhịp sống hối hả thường ngày dường như cũng lắng lại đôi chút. Ngắm những quả dầu bay nhẹ nhàng trong gió lòng lại thấy nhẹ nhõm, thấy cuộc sống bình yên, thi vị, nhẹ nhàng hơn.

Kết Luận

Để kết thúc bài viết này, tôi mượn những dòng sau trong bài hát Cánh Hoa Dầu của nhạc sĩ Giáp Văn Thạch:

Cánh hoa dầu xoay tít bay bay

Nhớ ngày xưa bên nhau từng ngày

Có những chiều, chợt gió bay lên

Hoa dầu bay, cành nảy lá, đâm chồi

Hỏi người, cây lớn bao lâu?

Ru tình ta, ru đời dạt dào

Ôi tuổi thơ hồn nhiên học trò

Hay dỗi hờn và hay ước mơ